محمدرضا شجریان، معروف به شجریان، خواننده و نوازنده سرشناس کلاسیک ایرانی بود که به خاطر صدای مسحورکننده و تسلط کم نظیرش بر موسیقی سنتی ایرانی شهرت داشت. شجریان که در 2 شهریور 1340 در مشهد متولد شد، بیش از شش دهه به طول انجامید و در طی آن آثاری محو نشدنی در دنیای موسیقی ایرانی از خود به جای گذاشت و تماشاگران را مجذوب اجراهای مهیج خود کرد.
شجریان در خانوادهای متمایل به موسیقی بزرگ شد، پدرش خواننده و مادرش استاد خوشنویسی فارسی بود. شجریان از دوران جوانی در معرض میراث فرهنگی غنی ایران قرار گرفت و به سمت موسیقی کشیده شد. او ابتدا آموزش موسیقی خود را با فراگیری سنتور، سنتور چکشی ایرانی آغاز کرد و بعداً به فراگیری رپرتوار آواز سنتی ایرانی موسوم به ردیف، زیر نظر اساتید صاحب نامی چون اسماعیل مهرتاش و احمد عبادی پرداخت.
برای مشاهده زندگی نامه علیشمس میتوانید اینجا کلیک کنید.
شجریان در سال 1338 در 19 سالگی فعالیت حرفه ای موسیقی خود را با عضویت در رادیو و تلویزیون ملی ایران به عنوان خواننده آغاز کرد. صدای گیرا و سبک آوازی منحصربهفرد او به زودی شهرت گستردهای برای او به دست آورد و به سرعت به عنوان یکی از خوانندگان برجسته کلاسیک در ایران به شهرت رسید. او در کنسرتها، برنامههای رادیویی و ضبطهای متعددی اجرا کرد و به دلیل توانایی استثناییاش در انتقال احساسات عمیق از طریق صدایش و فرمان بینظیرش بر پیچیدگیهای موسیقی کلاسیک ایرانی، شهرت یافت.
یکی از لحظات تعیین کننده کار شجریان در دهه 1960 با پیوستن او به گروه موسیقی ایرانی تحسین شده، ارکستر موسیقی ملی ایران، به رهبری استاد پرویز مشکاتیان، رقم خورد. این همکاری ابعاد جدیدی به موسیقی شجریان بخشید، زیرا او درک عمیق خود از موسیقی کلاسیک ایرانی را با رویکرد نوآورانه مشکاتیان در تنظیم و ساخت موسیقی سنتی ایرانی ترکیب کرد. اجراهای این دو به عنوان نوآورانه مورد ستایش قرار گرفت، زیرا آنها جان تازه ای به سنت موسیقی کلاسیک ایرانی دمیدند و آن را به نسل جوان ایرانی معرفی کردند.
موسیقی شجریان به صحنه کنسرت محدود نمی شد. او همچنین یک هنرمند برجسته ضبط بود. او آلبومهای متعددی را در طول زندگی حرفهای خود منتشر کرد که شامل طیف گستردهای از فرمهای موسیقی ایرانی، از جمله غزلها (غزلها)، تصنیفها (ترانهها) و آوازها (بداههنوازیهای آوازی) بود. ضبط های او بسیار مورد توجه علاقه مندان موسیقی قرار گرفت و آلبوم های او از آثار کلاسیک موسیقی ایرانی به شمار می روند.
شجریان علاوه بر اجراها و ضبط هایش، یک مربی متعهد موسیقی نیز بود. او در هنرستان موسیقی تهران تدریس کرد و کارگاهها و مسترکلاسهای موسیقی کلاسیک ایرانی را در ایران و خارج از ایران برگزار کرد. او علاقه زیادی به حفظ و ترویج موسیقی کلاسیک ایرانی داشت و برای انتقال دانش و تخصص خود به نسل بعدی موسیقیدان تلاش خستگی ناپذیری کرد.
موسیقی شجریان نه تنها در داخل ایران مورد استقبال قرار گرفت، بلکه شهرت بین المللی نیز به دست آورد. او در سالنهای معتبر دنیا از جمله آمریکا، اروپا و آسیا اجرا داشت و با استقبال گرم مخاطبان از پیشینههای فرهنگی مختلف مواجه شد. کنسرتهای او اغلب فروخته میشد، و او به خاطر تواناییاش در پر کردن شکافهای فرهنگی از طریق موسیقیاش، ایجاد زبانی جهانی که قلب مردم از هر طبقهای را تحت تأثیر قرار میداد، مورد تحسین قرار میگرفت.
شجریان علاوه بر مشارکت در موسیقی، به فعالیت اجتماعی و سیاسی نیز شهرت داشت. او از موسیقی خود به عنوان بستری برای بیان دیدگاه های خود در مورد مسائل مختلف اجتماعی و سیاسی، دفاع از حقوق بشر، آزادی بیان و حفظ فرهنگ استفاده کرد. او اغلب به عنوان یک صدای وجدان در ایران شناخته می شد و به دلیل پایبندی تزلزل ناپذیرش به اصولش مورد احترام بود.
شجریان علیرغم محبوبیت بسیار زیادش، در طول زندگی حرفه ای خود با چالش هایی مواجه بود. او در دوران تحولات سیاسی مهمی در ایران از جمله انقلاب اسلامی 1357 و پس از آن، زندگی و فعالیت کرد.